Altany, pergole i trejaże ogrodowe
Altana ogrodowa według definicji jest to lekka obudowa, często ażurowa, stawiana w ogrodzie, często ozdobna. Ma za zadanie chronić przed deszczem i słońcem. Ma to być miejsce spotkań i odpoczynku. Często stawiana jest w punktach widokowych lub jako akcent na zakończeniu osi kompozycyjnych ogrodu. Obecnie za altanę uważane są również konstrukcje zabudowane, lekkie domki w ogródku czy na działce. W swoich konstrukcjach często wzorowane są na wiejskich chatach, często z obszernymi tarasami i podpiwniczone. Altany mogą mieć najróżniejszy styl architektoniczny i mogą być wykonane z najróżniejszych materiałów budowlanych. Altany były obecne w ogrodach człowieka przez setki lat i często nadawano im szykowny styl architektoniczny, który miał stanowić o dekoracyjnym i ozdobnym jej charakterze. W zasadzie przy każdym pałacu w Europie możemy do dzisiaj znaleźć dekoracyjną altanę. Pergola zaś, to budowla ogrodowa w postaci zacienionej alei lub element budynku w architekturze. Składa się z rzędu podpór i ułożonej na niej lekkiej kratownicy lub układu belek podtrzymujących rośliny, najczęściej pnące.
Projekty ogrodów mogą być dzisiaj wykonywane w różnych stylach i zawierać najróżniejsze połączone ze sobą kombinacje roślin i małej architektury, do której należą właśnie altany. Altany mogą być wkomponowane w projekt ogrodu tak, że będą praktycznie nie widoczne lub w sposób odwrotny, tak że będą stanowiły istotny i wyrazisty punkt naszego ogrodu. Musimy pamiętać, że główną funkcją altany i pergoli jest funkcja uprzyjemniająca nam wypoczynek oraz funkcja estetyczna. Ponadto mają one też funkcję użytkową np. pergole podpierają rośliny a z kolei altany mają za zadanie chronić użytkowników przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi. W zależności od założenia mogą mieć cięższą lub lżejszą konstrukcję. Na rynku można znaleźć wiele gotowych budowli do zamontowania ale mają one z reguły schematyczny i powtarzalny charakter, przez co nie idzie ich dopasować do większości projektów ogrodów jak i budynków mieszkalnych. Jest również sporo firm, które wykonują bardzo ładne i estetyczne altany i pergole pod indywidualne zamówienia i pod konkretne projekty ogrodów i taką ofertę bym polecał.
Pamiętajmy, że każda altana nie musi się składać z jednego czy dwóch materiałów. Budowla może być też urozmaicona przez zastosowanie ścianek np. z elementów szklanych jak luksfery oraz murowanych z dowolnych ceramicznych materiałów i płytek. Elementy drewniane altan i pergol wymagają odpowiedniej impregnacji. Można to wykonać samodzielnie i pomalować je specjalnymi impregnatami lub moczyć w substancji impregnującej albo od razu zaopatrzyć się w drewno zaimpregnowane ciśnieniowo. Zamiast altany można również w ogrodzie zbudować rodzaj wiaty np. na metalowych lub drewnianych słupach z podłogą lub bez. Każdy słupek takiej wiaty czy altany powinien być oparty na fundamencie, przy czym powinno się stosować tą samą zasadę, co przy ogrodzeniach – nie wolno mocować drewna bezpośrednio w betonie a jedynie za pośrednictwem elementów metalowych.
Wykonując projekt ogrodu, w którym ma być umieszczona altana ogrodowa musimy mieć na uwadze czy ma ona stanowić centralny, najważniejszy i dekoracyjny punkt ogrodu, na którym będzie się skupiał nasz wzrok czy wręcz przeciwnie, ma ona być schowana w ogrodowej zieli i na pierwszy rzut oka ma być zupełnie niewidoczna ani dla nas jak i dla osób postronnych. Ponadto projekty ogrodów muszą uwzględniać, czy altana ma być umieszczona w centralnym punkcie ogrodu czy na jego zakończeniu lub bocznym froncie. Ja osobiście uważam, że altana powinna być jak najbardziej schowana w kompozycji ogrodowej, powinna być elementem delikatnym i nienarzucającym się oraz powinna być umieszczona w skrajnych końcowych punktach naszego ogrodu. Osobiście jestem zwolennikiem lekkich, przestrzennych, zgrabnych i nowoczesnych altan o lekkiej konstrukcji metalowej, wykonanych na specjalne zamówienie tak aby były dobrze dopasowane zarówno do naszego domu jak i do ogrodu. Dzisiaj możemy zamówić dowolny wielkościowo i kolorystycznie rodzaj altany i nie jesteśmy zmuszeni do zakupu drewnianych, topornych i niepasujących do niczego altan zalegających przed dużymi marketami. Kolor metalowej konstrukcji altany powinien być jak najbardziej połączony z kolorem naszego budynku mieszkalnego i tworzyć z nim w jakiś sposób łączność i powiązanie. To samo tyczy się pergol i uważam, że także one powinny być lekkie, zwiewne i wykonane z delikatnych metalowych elementów. Ponadto moim zdaniem altana nie powinna być zbyt duża, powinna mieć wielkość taką „kameralną”, tak aby mogło w niej usiąść kilka osób i wypić w niej kawę albo spożyć posiłek. Altana ogrodowa to nie jest miejsce na urządzanie imprez rodzinnych czy wyprawianie w niej imienin lub urodzin.
Warto również się skupić nad podłogą altany i z czego ona może być wykonana. Podczas wykonywania projektu ogrodu powinniśmy połączyć materiał oraz jego kolorystykę ścieżek i innych nawierzchni ogrodowych z podłogą altany ogrodowej. Generalnie co do zasady chodzi o to, żeby różne nawierzchnie ogrodowe miały ten sam materiał i tą samą kolorystykę i fakturę co altana ogrodowa. Moim zdaniem najlepszym materiałem zarówno do ogrodu jak i do altany są duże płyty betonowe prostokątne lub kwadratowe dopasowane kolorystycznie do budynku i innych form małej architektury występującej w naszym ogrodzie. Jestem zwolennikiem stosowania jak największych gotowych elementów betonowych jeżeli chodzi o nawierzchnie ogrodowe, dlatego że po pierwsze znacznie lepiej wygląda to wizualnie, a po drugie dobrze uprzednio zaplanowane i zaprojektowane jest łatwiejsze i szybsze w ułożeniu. Ponadto tak jak napisałem wyżej najlepiej co do formy sprawdzają się kwadratowe i prostokątne płyty ogrodowe.
Jeżeli chodzi o kolorystykę altan ogrodowych lub dekoracyjnych wiat ogrodowych czy pergol ogrodowych, to należy je połączyć kolorystycznie jak najbardziej z budynkiem i innymi formami małej architektury ogrodowej ale jeśli nie jesteśmy zwolennikami takich połączeń i lubimy urozmaicenia do dobrym pomysłem jest jakiś kontrast. Jeżeli wykonujemy projekty ogrodów w stylu nowoczesnym, gdzie bardzo często budynek mieszkalny ma kolor prosty i nowoczesną prostą formę to altanę ogrodową i pergole ogrodowe wykonane np. z lekkiej konstrukcji metalowej możemy pomalować na śmiałe i intensywne kolory jak żółty, róż, błękit czy seledyn. Kolory te bardzo pasują zarówno do nowoczesnych ogrodów jak i nowoczesnych budynków mieszkalnych i będą stanowiły ciekawy i intensywny widok naszego ogrodu. Również to samo co z metalu możemy wykonać z drewna lecz musimy pamiętać, że drewno na altany będzie wymagało większych przekrojów belek i słupów i będzie bardziej optycznie rzucało się w oczy ale jeżeli jest ktoś zwolennikiem drewna i będzie to zaprojektowane i wykonane w przemyślany sposób to jak najbardziej ten materiał możemy też wykorzystać. Również jak najbardziej możemy połączyć metal z drewnem i też będzie to bardzo dobrze wyglądało.
Altany ogrodowe to doskonały sposób na wypoczynek i relaks na świeżym powietrzu niezależnie od pogody na zewnątrz zaś pergole ogrodowe po przez roślinność na nich rosnącą mają nam dostarczyć wrażeń wzrokowych i generalnie pergole nie mają funkcji użytkowych zaś jedynie bardzo ważne funkcje wizualne i wspomagające architekturę ogrodu. Jedyną funkcją użytkową jaką mogą spełniać pergole to funkcja zasłaniająca nas od zewnętrznego otoczenia lub od innych fragmentów naszego ogrodu. Projekty ogrodów, powinny w sposób przemyślany i kompleksowy połączyć altanę i pergole z resztą ogrodu, z jego roślinnością, z jego nawierzchniami jak i budynkiem mieszkalnym czy wolnostojącymi budynkami gospodarczymi. Wszystko powinno być w jakiś ścisły i spójny sposób połączone ze sobą. Musi być chociaż jakiś jeden element, który to wszystko spina i łączy.
Będąc przy tematyce altan i pergol ogrodowych warto również nadmienić, że występują również „trejaże”. Składa się on z szeregu słupków połączonych do góry belką. Na belce osadzone są zwykle symetryczne elementy poprzeczne w postaci krótkich i grubych poprzeczek. Konstrukcja ta służy do podtrzymywania roślin szczególnie tych pnących. Ma zwykle lekką konstrukcję drewnianą lub metalową. Trejaż jest bardzo ciekawym elementem ogrodu ale bardzo mało wykorzystywanym a szkoda, bo dobrze zaprojektowany i wykonany wygląda bardzo ciekawie wizualnie. Ja, wykonując projekt ogrodu i mając w nim możliwość zastosowanie trejażu, bardzo chętnie z tego korzystam, ponieważ jest on naprawdę bardzo wdzięcznym elementem małej architektury ogrodowej. Projekty ogrodów, w którym wykorzystujemy trejaże są niepowtarzalne i mocno unikatowe oraz w pewien sposób oryginalne. Wysokość trejażu zależy przede wszystkim od jego przeznaczenia, czyli od rodzaju pnączy, dla których ma być podporą. Każda taka konstrukcja powinna być umocowana w fundamentach. Budowę trejażu należy zacząć od wykonania fundamentów i zakotwienia w nich stalowych elementów wzmacniających i mocujących konstrukcję. Następnym krokiem jest osadzenie na fundamentach słupów trejażu. Drewniane słupy trejażu nie powinny łączyć się bezpośrednio z betonem gdyż drewno ulega zawilgoceniu. Drewniane słupy łączymy z fundamentem za pośrednictwem stalowych kształtowników. Ścianami trejażu są zwykle drewniane lub metalowe kratownice o różnych kształtach i grubości oraz kolorach i fakturach. Kratownice te będą najbardziej widocznym dla naszego oka elementem trejażu i w związku z tym musimy dobrze przemyśleć i kształt i formę.
Altany, pergole i trejaże ogrodowe są na pewno bardzo istotnymi elementami naszego ogrodu tak więc wykonując projekty ogrodów musimy przed ich wykonaniem dobrze się zastanowić co i gdzie umieścić i jaką ma to mieć formę i kolorystkę aby stanowiło całość. Projekt ogrodu ma być tak spasowany aby jego roślinność, budynki mieszkalne, ogrodzenia, nawierzchnie i elementy małej architektury takie jak właśnie altany, pergole i trejaże były ze sobą połączone aby można było mówić, że jest to wszystko razem kompatybilna całość połączona w jednym zdecydowanym stylu z zachowaniem spójnej formy.
